Sa realist është viti 2030 për zgjerimin e BE-së në Ballkanin Perëndimor?

2 Shtator 2023, 09:30, Blog CNA

Sa realist është viti 2030 për zgjerimin e BE-së në

Foto ilustruese

Në Forumin Strategjik të Bled-it mbajtur kësaj jave, presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel propozoi vitin 2030 si objektivin kur shtetet anëtare të BE-së dhe vendet kandidate duhet të jenë gati për zgjerim.

Ndërsa fjalimi tregoi se kjo politikë tani është vërtet në krye të axhendës së BE-së, çështja nëse do të ketë realisht anëtarë të rinj të BE-së gjatë 7 viteve të ardhshme mbetet ende e hapur, pasi si unioni ashtu edhe kandidatët po ecin ngadalë në krijimin e kushteve të nevojshme.

Zyrtarët e BE-së kanë ngurruar të japin një datë specifike mbi kohën e zgjerimit të ardhshëm, që kur Komisioni Evropian publikoi disa kohë më parë një strategji, e cila tregonte 2025-ën si vitin e mundshëm për pranimin e anëtarëve të rinj. Këtë herë Brukseli, u tregua më i kujdesshëm, nuk u angazhua shumë, dhe më vonë e braktisi në heshtje atë objektiv.

Prandaj, propozimi i Michel vjen pas vitesh paqartësie në lidhje me gatishmërinë dhe afatet kohor për zgjerimin e ardhshëm. Ai shfaqet në kontekstin e pushtimit rus në shkallë të plotë të Ukrainës, i cili prodhoi që në fazat e hershme parashikime se pranimi i anëtarëve të rinj do të rikthehet në axhendë për shkak të konsideratave gjeopolitike.

Jo shumë kohë më pas, Ukraina dhe Moldavia u bënë zyrtarisht vende kandidate, të ndjekura nga Bosnje Hercegovina. Loik Trezhuer, lektor në Institut Katolik të Parisit, e konfirmon zgjerimi është tashmë një ndër pikat kryesore në axhendën e BE-së për shkak të rrethanave.

Askush nuk do ta kishte parashikuar që Ukraina, Moldavia dhe potencialisht edhe Gjeorgjia, do të bëheshin vende kandidate në vitin 2021, thotë ai.

“Është detyrë e Michel që të lëshojë një sinjal politik, të japë një impuls, si dhe një horizont me një datë konkrete. Megjithëse kjo e fundit nënkupton një rrezik të lartë për t’u zhgënjyer në rast se nuk arrihet asgjë. Ndaj unë besoj se dera për Ballkanin Perëndimor është vërtet e hapur”- thotë ai.

Edhe Vuter Zuers, bashkëpunëtor në Clingendael, Instituti Holandez për Marrëdhëniet Ndërkombëtare, mendon se zgjerimi është në krye të agjendës së BE-së, duke theksuar se për të do të flitet “kudo” gjatë muajve të ardhshëm.

“Në takimin joformal të Gimnish të Ministrave të Jashtëm të vendeve të BE-së, në samitin informal të Këshillit Evropian në Granada, samitin e Këshilli Evropian në tetor dhe atë të dhjetorit, kombinuar me samitin BE-Ballkani Perëndimor që po afrohet.

Pra në të gjitha këto aktivitete, zgjerimi dhe reforma institucionale e BE-së do të jenë në qendër të vëmendjes. Diskutimet do të jenë si për vendimet afatshkurtra, si për hapjen e negociatave të anëtarësimit me Ukrainën, Moldavinë, por akoma më shumë për reformat e nevojshme në procesin e zgjerimit dhe ndryshimeve brenda vetë BE-së”-thotë Zuers.

Megjithatë, mbetet e qartë se BE-ja nuk ka arritur ende një konsensus mbi një zgjerimin real deri në vitin 2030. Disa ditë pas fjalimit të Michel, mund të dëgjohen reagime të ndryshme. Nga njëra anë, duket se Franca, e cila vetëm disa vite më parë shihej si skeptikja kryesore ndaj zgjerimit brenda, ka nisur të ndryshojë si pozicionin ashtu edhe tonin e saj.

Sa realist është viti 2030 për zgjerimin e BE-së në

Ministrja e Shtetit për Evropën e Francës, Lorenc Bone, që ishte gjithashtu pjesëmarrëse në Forumin Strategjik të Bled-it, deklaroi të martën se “pa zgjerimin e unionit, nuk do të ketë siguri dhe stabilitet në Bashkimin Evropian dhe në vendet fqinje”.

Madje ajo shtoi se zgjerimi i BE-së mund të ndodhë më shpejt sesa viti 2030, me kushtin që BE-ja dhe vendet kandidate të reformohen. Edhe udhëheqës të tjerë të BE-së, përfshirë qeverinë e Sllovenisë që e organizoi takimin, shprehën gjithashtu mbështetje për procesin.

Sa realist është viti 2030 për zgjerimin e BE-së në

Por disa ngjarje që ndodhën pas fjalimit të Michel në Forumin e Bled, ngritën pikëpyetje nëse ka apo jo një marrëveshje dhe koordinim të qartë mbi këtë çështje. Një ditë më vonë, një zëdhënës i Komisionit Evropian, tha se ky institucion nuk ishte i fokusuar tek data por tek punët me vendet kandidate për plotësimin e kushteve të nevojshme.

Disa udhëheqës të Ballkanit Perëndimor, përfshirë kryeministrin e Shqipërisë Edi Rama dhe Ministrin e Jashtëm të Serbisë, Ivica Daçiç, shprehën skepticizmin e tyre se zgjerimi do të ndodhë deri në vitin 2030. Sfidë kryesore mbetet gatishmëria e vendeve kandidate për t’u anëtarësuar në BE.

Ritmi i reformave ka qenë në rastin më të mirë i ngadaltë. Madje disa vende kanë bërë edhe hapa prapa në disa fusha. Zgjidhja e qëndrueshme e mosmarrëveshjes më të rëndësishme dypalëshe në Ballkanin Perëndimor, ajo mes Kosovës dhe Serbisë, duket ende e paarritshme.

Loik Trezhuer beson se Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut, mund të kenë shpresa reale për të qenë afër objektivit të vitit 2030, gjithmonë nëse vendet anëtarësohen individualisht pasi të përmbushin kriteret e nevojshme. Po ashtu, ai thotë pozicioni i Francës ka evoluar dukshëm dhe seriozisht.

“Pozicioni ka qenë shumë i qartë 18 muajt e fundit. Kemi një situatë të re, zgjerimi i Evropës është një prioritet gjeopolitik. Ngurrimi tek autoritetet franceze është zhdukur. Megjithatë, nuk do të sakrifikohen kushtet për anëtarësimin”- thotë Trezhuer.

Ndërkaq Vuter Zuers vlerëson se Michel ishte mjaft i guximshëm në përmendjen e një date konkrete siç është viti 2030.

“Me siguri mund të jetë e mundur, por më parë duhet të plotësohen disa kushte. Sa i përket BE-së, shumëçka do të varet nga vullneti politik dhe aftësia e liderëve për të lënë mënjanë dallimet dhe për të zgjidhur reformat e brendshme të BE-së.

Padyshim që ka një nxitje, dhe idetë për modele të tilla si integrimi me faza, të cilat kanë ekzistuar prej disa kohësh, po bëhen më konkrete dhe po shndërrohen në politika konkrete. Kjo duhet ta bëjë më të prekshëm procesin e pranimit, dhe mund t’i stimulojë kandidatët për të përshpejtuar reformat. Por është tejet ambicioze të mendohet se të gjithë kandidatët mund t’i bashkohen BE-së deri në vitin 2030”- thotë ai.

Holanda, së bashku me Francën, ka qenë gjithashtu një nga shtetet anëtare të BE-së, të perceptuara si më skeptike ndaj zgjerimit vitet e fundit. Zuers thotë se për këtë vend, nevoja gjeopolitike e zgjerimit të shpejtë të BE-së, nuk është dhe aq e rëndësishme sa ruajtja e funksionimit të brendshëm të BE-së.

“Unë pres që Holanda të jetë konstruktive në diskutimet mbi reformat e brendshme të BE-së dhe për reformimin e procesit të zgjerimit. Pasi këto diskutime ofrojnë një mundësi për të përmirësuar funksionimin e BE-së në përgjithësi. Si për shembull, procedurat e saj të vendimmarrjes.

Por Holanda nuk do të pranojë pranimin e shpejtë të asnjë vendi kandidat, në rast se nuk përmbushen sa duhet kushtet për sundimin e ligjit dhe përputhshmërinë e vizonit gjeopolitik, pra bashkimi me sanksionet e BE-së dhe pasjen e një qasjeje të njëjtë në politikën e jashtme”- përfundon Zuers./ Përshtatur nga CNA